अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो
नवी दिल्ली – मोबाईल, टॅब, टीव्ही किंवा लॅपटॉपचा सतत वापर केवळ प्रौढांपुरता मर्यादित राहिलेला नाही. अलीकडील एका अभ्यासानुसार, भारतातील पाच वर्षांखालील मुलांचा दररोजचा स्क्रीन टाईम २.२ तासांपर्यंत पोहोचला आहे, जो वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशनच्या शिफारशांपेक्षा दुप्पट आहे. ही आकडेवारी केवळ चिंता वाढवणारी नसून, पालकांसाठी मोठा सावधतेचा इशारा आहे.
‘क्युरस’ या नामवंत जर्नलमध्ये प्रसिद्ध झालेल्या या अहवालामध्ये एम्स रायपूरचे डॉ. आशिष खोब्रागडे आणि डॉ. एम. स्वाथी शेनॉय यांनी २,८५७ भारतीय बालकांवर आधारित १० वेगवेगळ्या अभ्यासांचे मेटा-विश्लेषण केले आहे. त्यांच्या निरीक्षणात, दोन वर्षांखालील मुलांचाही स्क्रीन टाईम सरासरी १.२ तास असल्याचे आढळले. हे अत्यंत गंभीर असून, दोन वर्षांपर्यंतच्या बालकांनी स्क्रीनपासून पूर्णपणे दूर राहावे, अशी शिफारसही तज्ञांनी केली आहे.
😔 बाळ रडल्यावर मोबाईल देणं हानिकारक!
फेलिक्स हॉस्पिटलचे बालरोगतज्ज्ञ डॉ. डी. के. गुप्ता यांनी पालकांना इशारा दिला की, “बाळ रडतं म्हणून पटकन मोबाईल हातात देणं ही फार मोठी चूक आहे. सुरुवातीला तात्पुरता उपयोग झाला तरी, ही सवय हळूहळू व्यसनात बदलू शकते.”
📌 या सवयीचे दुष्परिणाम पुढीलप्रमाणे आहेत:
- भाषिक व बौद्धिक विकासात अडथळा
- सामाजिक कौशल्यांमध्ये घट
- स्थूलता (लठ्ठपणा), निद्रानाश
- शिकण्याच्या व लक्ष केंद्रीत करण्याच्या क्षमतेत घट
तसेच काही मुलांमध्ये अती सक्रियता, चिडचिड आणि एकाकीपणाही दिसून येतो, असेही डॉक्टरांचे म्हणणे आहे.
🧩 पालकांनी घ्यावेत ‘हे’ उपाय
मुलांचा वाढता स्क्रीन टाईम थांबवण्यासाठी पालकांनी खालील गोष्टी लक्षात घ्याव्यात:
- 🏠 घरात ‘टेक-फ्री झोन’ तयार करा – जेवणाची टेबल, झोपायचं खोली ही ठिकाणं स्क्रीनपासून मुक्त ठेवा.
- 🕑 वयोमर्यादेनुसार स्क्रीन टाईमचे नियम ठरवा – २ ते ५ वयोगटासाठी दिवसाला १ तास मर्यादा.
- 🤸♀️ बाहेरील खेळ, हस्तकला, पुस्तक वाचन यास प्रोत्साहन द्या – प्रत्यक्ष संवादातून सामाजिक बुद्धिमत्ता वाढते.
- 👨👩👧👦 पालकांनी स्वतःच्या वर्तनात बदल करा – मोबाईलवर कमी वेळ घालवा, जेणेकरून मुलांना योग्य उदाहरण मिळेल.
वाढती स्क्रीन सवय हे केवळ काळजीचं कारण नाही, तर लवकरच ते मानसिक आणि सामाजिक आरोग्याचं संकट ठरू शकतं. मुलांसाठी ‘गॅजेट्स’पेक्षा पालकांचा वेळ आणि सहवास अधिक मौल्यवान आहे. तंत्रज्ञान वापरणं चुकीचं नाही, पण ते नियंत्रित आणि वयोगटानुसार असणं अत्यावश्यक आहे.
