अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो
नवी दिल्ली : भारतीय रेल्वेच्या प्रवाशांसाठी एक महत्त्वाची आणि थोडी चिंताजनक बातमी पुढे आली आहे. १ जुलै २०२५ पासून रेल्वे भाड्यांमध्ये किरकोळ पण लक्षवेधी वाढ होणार असल्याचं संकेत रेल्वे प्रशासनाकडून देण्यात आले आहेत. गेल्या अनेक वर्षांपासून भाडेवाढ न करणाऱ्या रेल्वेने अखेर ऑपरेशनल खर्च वाढल्याच्या पार्श्वभूमीवर ही पावले उचलली आहेत. ही वाढ मुख्यत्वे एक्सप्रेस आणि एसी कोचसाठी लागू होणार असून उपनगरीय प्रवास व द्वितीय श्रेणीच्या काही अंतरांकरिता सवलत कायम ठेवण्यात आली आहे.
कोरोना महामारीनंतर पहिल्यांदाच रेल्वेने प्रवासी भाड्यात वाढ करण्याचा निर्णय घेतला आहे. विशेष म्हणजे ही वाढ अत्यंत सूक्ष्म स्वरूपाची असून, सामान्य प्रवाशांवर फारसा आर्थिक भार पडणार नसल्याचा दावा रेल्वे प्रशासनाने केला आहे. मात्र, दीर्घ प्रवास करणाऱ्यांसाठी ही किंचित वाढ सुद्धा त्यांच्या खिशावर परिणाम करू शकते.
नेमकी किती होणार भाडेवाढ?
रेल्वे बोर्डाच्या अधिकृत सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, एसी कोचमध्ये प्रवास करणाऱ्यांना प्रति किलोमीटर २ पैसे अधिक द्यावे लागणार आहेत. तर मेल आणि एक्सप्रेस गाड्यांमधील नॉन-एसी कोचसाठी प्रति किलोमीटर १ पैसे भाडे वाढवण्यात येणार आहे. उपनगरीय सेवा आणि मासिक हंगामी तिकिटांमध्ये मात्र कोणताही बदल होणार नाही.
द्वितीय श्रेणीतील प्रवाशांसाठी ५०० किलोमीटरपर्यंत भाडेवाढ लागू केली जाणार नाही. मात्र, ५०० किलोमीटरहून अधिक अंतरासाठी प्रति किलोमीटर अर्धा पैसे भाडे वाढवण्याचा प्रस्ताव आहे. यामुळे छोट्या अंतराचा प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांवर विशेष परिणाम होणार नाही, परंतु दीर्घ प्रवास करणाऱ्यांनी मात्र त्यांच्या खर्चाचा विचार सुरू केला आहे.
नव्या युगात तिकीट बुकिंगसाठी आधार कार्ड अनिवार्य!
भाडेवाढीबरोबरच आणखी एक महत्त्वाचा बदल रेल्वे प्रशासनाने लागू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. १ जुलै २०२५ पासून तात्काळ रेल्वे तिकीट बुकिंगसाठी आधार ओळख अनिवार्य केली जाणार आहे. १० जून रोजी रेल्वे मंत्रालयाने सर्व झोन्सना दिलेल्या निर्देशांनुसार, आधार-प्रमाणित वापरकर्त्यांनाच तात्काळ बुकिंग करता येणार आहे.
या निर्णयामागे रेल्वे प्रशासनाचा हेतू आहे — दलालांचा हस्तक्षेप रोखणे, खोट्या ओळखीच्या आधारे होणारी बुकिंग्स थांबवणे आणि प्रवास प्रक्रियेतील पारदर्शकता वाढवणे. सध्या अनेक वेळा तात्काळ बुकिंगमध्ये खाजगी एजंट्सकडून चुकीच्या मार्गाने तिकीट आरक्षित केल्याचे प्रकार समोर आले आहेत. आधार अनिवार्यता केल्याने ही साखळी तुटेल, असा विश्वास रेल्वे अधिकाऱ्यांनी व्यक्त केला आहे.
प्रवाशांची प्रतिक्रिया काय?
भाडेवाढीची बातमी समोर येताच सामान्य प्रवाशांमध्ये संमिश्र प्रतिक्रिया उमटू लागल्या आहेत. काहींनी याचा विरोध करत महागाईच्या काळात प्रवास महाग करणं अन्यायकारक असल्याचं म्हटलं आहे, तर काहींनी या किरकोळ वाढीला समजूतदारपणाने स्वीकारलं आहे. विशेषतः विद्यार्थी, कामगार वर्ग आणि दीर्घ अंतर प्रवास करणारे नागरिक यावर अधिक नाराज आहेत. दुसरीकडे, आधार आधारित बुकिंगबाबत अनेक प्रवाशांनी स्वागत केलं असून, तिकीट बुकिंग प्रक्रिया अधिक सुरक्षित होईल, असं मत नोंदवलं आहे.
भविष्यात अजून वाढ होणार?
रेल्वेच्या अधिकृत सूत्रांनुसार, सध्या प्रस्तावित भाडेवाढ ही प्राथमिक स्वरूपाची आहे आणि ती ऑपरेशनल खर्च भरून काढण्यासाठी केली जात आहे. मात्र, इंधन दर, देखभाल खर्च, आणि नव्या रेल्वे प्रकल्पांवरील खर्च वाढल्यास भविष्यात भाडेवाढ होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. सध्या रेल्वे मोठ्या प्रमाणावर नवीन सेमी-हायस्पीड गाड्यांच्या प्रकल्पात गुंतलेली आहे, ज्यासाठी अर्थसाहाय्य आवश्यक आहे. त्यामुळे प्रवाशांनी भविष्यात अजून काही आर्थिक बदलांसाठी तयार राहणं शहाणपणाचं ठरू शकतं.
