अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक २१एप्रिल २०२५:-सध्याच्या डिजिटल युगात जमीनीशी संबंधित व्यवहार देखील स्मार्टफोनवर सहज शक्य झाले आहेत. जमीन खरेदी करताना अनेकदा फसवणूक, बनावट कागदपत्रे आणि दुहेरी व्यवहारांचे प्रकार घडत असतात. यामुळे जमिनीच्या व्यवहारात गुंतण्याआधी योग्य तपासणी करणे अत्यंत आवश्यक आहे. सरकारने आता नागरिकांसाठी एक महत्त्वाचे डिजिटल साधन उपलब्ध करून दिले आहे – जमिनीची ‘कुंडली’ आणि ‘सर्च रिपोर्ट’ मोबाईलवरच डाउनलोड करण्याची सुविधा!
या सुविधेमुळे कुठलीही जमीन खरेदी करण्यापूर्वी ती जमीन कोणा मालकीची आहे, तिच्यावर कुठलेही कर्ज, कायदेशीर वाद अथवा बंधन आहे का, हे सहज तपासता येते. चला तर मग जाणून घेऊया ही सेवा काय आहे, ती कशी वापरावी आणि जमीन खरेदीपूर्वी ती का आवश्यक आहे.
जमिनीची ‘कुंडली’ म्हणजे काय?
‘जमिनीची कुंडली’ म्हणजे त्या जमिनीचा संपूर्ण डिजिटल इतिहास. यामध्ये खालील माहिती समाविष्ट असते:
जमीन कोणाच्या नावावर आहे?
शेवटचा व्यवहार कधी झाला?
सातबारा उतारा (7/12)
8A उतारा
जमीन किती क्षेत्रफळाची आहे?
जमीन शेतीसाठी आहे की नॉन-अॅग्रीकल्चरल?
कोणतेही हक्क, बंधने, खरेदी-विक्री व्यवहार
ही माहिती मिळाल्यास आपण ती जमीन खरेदी करण्यास योग्य आहे की नाही, हे ठरवू शकतो.
Search Report म्हणजे काय?
Search Report (सर्च रिपोर्ट) म्हणजे त्या जमिनीवर कोणत्याही प्रकारचा कायदेशीर वाद आहे का, बँकेचे कर्ज आहे का, कोर्ट केस सुरु आहे का, याची माहिती. ही माहिती अधिवक्ते किंवा बँक व्यवहारात अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते.
जमिनीची कुंडली व सर्च रिपोर्ट कसे डाउनलोड करायचे?
महाराष्ट्र शासनाच्या ‘महाभूमी अभिलेख’ प्रणालीद्वारे ही सेवा दिली जाते. खालील स्टेप्स फॉलो करून तुम्ही ही माहिती मिळवू शकता:
Step 1:
तुमच्या मोबाईलमधून https://mahabhumi.gov.in या वेबसाईटला भेट द्या.
किंवा “Mahabhumi Abhilekh” असा सर्च करा.
Step 2:
तुमचा जिल्हा, तालुका, गाव निवडा.
Step 3:
सातबारा उतारा (7/12) किंवा 8A मिळवण्यासाठी गट क्रमांक / खातेदाराचे नाव प्रविष्ट करा.
Step 4:
तुम्हाला जमिनीचा उतारा दिसेल. तुम्ही तो PDF स्वरूपात डाउनलोड करू शकता.
Step 5:
सर्च रिपोर्टसाठी बँक किंवा अधिवक्ता पोर्टलवरून लॉगिन करून रिपोर्ट मागवावा लागतो. अनेक जिल्ह्यांमध्ये ही सेवा आता ऑनलाइन उपलब्ध आहे.
या सेवेचा उपयोग कोणाला होतो?
जमीन खरेदीदार
शेतकरी
रिअल इस्टेट एजंट
वकील व अधिवक्ते
बँक व पतसंस्था
सरकारी अधिकाऱ्यांनाही निर्णय घेण्यासाठी ही माहिती उपयुक्त ठरते
फसवणुकीपासून बचाव कसा होतो?
- बनावट कागदपत्र टाळणे: जमिनीचा डिजिटल उतारा मिळाल्यास बनावट दस्तऐवज लगेच समजतो.
- कर्ज असलेली जमीन ओळखता येते: बँकेचे बंधन असल्यास ते सर्च रिपोर्टमध्ये दिसते.
- दुहेरी व्यवहार टाळता येतो: एकाच जमिनीवर दोन व्यवहार होत असल्यास त्याचा तपशील लगेच स्पष्ट होतो.
- कोर्ट प्रकरणं टाळता येतात: कोणतीही न्यायालयीन कारवाई सुरु असल्यास ती माहिती सर्च रिपोर्टमधून मिळते.
जमीन खरेदी करताना ही माहिती तपासणं कायद्याने बंधनकारक आहे का?
कायद्याने ही माहिती घेणे बंधनकारक नाही, पण तुमचं आर्थिक नुकसान होऊ नये म्हणून ती अत्यावश्यक आहे. विशेषतः जर तुमचं भांडवल जास्त असेल किंवा ती जमीन विकसन प्रकल्पासाठी घेत असाल, तर नोंदवही तपासणे आणि सर्च रिपोर्ट घेणे हे अत्यंत आवश्यक आहे.
भविष्यातील अपडेट्स व नवे उपाय
महाराष्ट्र शासन ‘डिजिटल इंडिया’ उपक्रमाअंतर्गत जमिनीचे संपूर्ण व्यवहार QR कोडद्वारे देखील उपलब्ध करून देण्याच्या तयारीत आहे. तसेच मोबाईल अ‍ॅपद्वारेही ही सेवा लवकरच सुरू होणार आहे, जेणेकरून नागरिकांना आणखी सुलभता मिळेल.
शेवटचा सल्ला
जमीन खरेदी हा तुमचं आयुष्य बदलणारा निर्णय असतो. यामध्ये कोणतीही घाई किंवा अर्धवट माहितीवर आधारित पाऊल टाकू नका. ‘महाभूमी’ सारख्या पोर्टलचा योग्य उपयोग करून तुमच्या मोबाईलवरच जमिनीची कुंडली आणि सर्च रिपोर्ट तपासा, डाउनलोड करा आणि खात्रीने खरेदी करा.
