अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक १४ एप्रिल २०२५:- महाराष्ट्र राज्यातील सर्वसामान्य नागरिकांसाठी महत्त्वाचा ठरणारा निर्णय लवकरच जाहीर होण्याची शक्यता आहे. महाराष्ट्र राज्य महामार्ग परिवहन महामंडळाकडून (MSRTC) एसटी बसच्या तिकिटांवर ‘स्वच्छता कर’ लावण्याचा विचार सुरू असून, त्यामुळे प्रवास आणखी महाग होण्याची शक्यता आहे. यामुळे आधीच महागाईने होरपळणाऱ्या सामान्य प्रवाशांच्या खिशाला मोठा फटका बसणार आहे.
एसटी तिकिटांवर ‘साफसफाई अधिभार’ लावण्याची शक्यता
वाहतूक विभागाकडून तयार करण्यात आलेला प्रस्ताव महामंडळाचे अध्यक्ष आणि राज्याचे परिवहन मंत्री प्रताप सरनाईक यांच्यासमोर ठेवण्यात आला आहे. या प्रस्तावानुसार प्रत्येक तिकिटावर एक रुपयाचा ‘स्वच्छता कर’ लावण्याचा विचार असून, जर तो मंजूर झाला, तर राज्यातील सर्व एसटी प्रवाशांना प्रवास करताना अधिक पैसे मोजावे लागतील.
हा कर एसटी स्थानकांची व बसांची स्वच्छता राखण्यासाठी वापरण्यात येईल, असा दावा करण्यात येत आहे. मात्र, यामुळे आर्थिक भार पुन्हा एकदा प्रवाशांवरच टाकला जाणार आहे, असा आरोप विरोधकांकडून होत आहे.
एसटी महामंडळाची आर्थिक अवस्था ढासळलेली
गेल्या काही महिन्यांपासून एसटी महामंडळ आर्थिक अडचणीत सापडले आहे. प्रवाशांच्या संख्येत घट झाल्यामुळे महामंडळाच्या उत्पन्नावर परिणाम झाला आहे. याअगोदर २५ जानेवारी २०२५ पासून एसटीच्या तिकीट दरात तब्बल १४.९५ टक्के वाढ करण्यात आली होती. या भाडेवाढीला जनतेने तीव्र विरोध दर्शवला होता. मात्र, महामंडळाने ती मागे घेतली नाही.
स्वच्छता करामुळे प्रवास महाग
नवीन प्रस्तावानुसार, जर तिकिटावर एक रुपयाचा अतिरिक्त कर लागू केला गेला, तर अल्प अंतराचे प्रवास करणारे लाखो प्रवासी दररोज या वाढीचा फटका बसणार आहेत. उदाहरणार्थ, १० ते २० किमी अंतरासाठी सध्या सरासरी १५ रुपये भाडे भरावे लागते. त्यात १ रुपया वाढ झाल्यास वाढीचा टक्का लक्षणीय ठरेल.
सरकारकडून सवलती, पण खर्च तरीही वाढतोय
महिला, ज्येष्ठ नागरिक, अपंग प्रवासी यांना विविध तिकिट सवलती राज्य सरकारकडून दिल्या जातात. मात्र, या सवलतींचा भर महामंडळावर पडत नाही कारण सरकार महामंडळाला त्याची प्रतिपूर्ती करते. तरीही इंधन दरवाढ, बस देखभाल, कर्मचाऱ्यांचे वेतन अशा अनेक कारणांमुळे एसटीचे खर्च वाढत चालले आहेत. त्याच पार्श्वभूमीवर हा नवीन ‘स्वच्छता कर’ लागू करण्याचा विचार केला जात आहे.
प्रवाशांचा संताप; प्रवास महाग केव्हा थांबणार?
प्रवाशांनी मात्र याला तीव्र विरोध दर्शवला आहे. “आधीच दर वाढले आहेत, सेवा दर्जा खालावलेला आहे, अनेक बस वेळेवर येत नाहीत, बसस्थानकांची स्थिती बिकट आहे, आणि आता पुन्हा नवीन कर? सरकारने सामान्य जनतेची चेष्टा केली आहे का?” असा सवाल प्रवासी विचारत आहेत.
साफसफाई कराचे समर्थन
दुसरीकडे, काही प्रशासनिक अधिकाऱ्यांचे म्हणणे आहे की, “स्वच्छ भारत अभियानाच्या पार्श्वभूमीवर सार्वजनिक वाहतुकीच्या स्वच्छतेवर भर देणे आवश्यक आहे. बऱ्याच बसस्थानकांमध्ये साफसफाईची दयनीय स्थिती आहे. हा कर लावल्याने त्या गोष्टी सुधारण्यात मदत होईल.”
जनतेसाठी काय पर्याय?
हा प्रस्ताव मंजूर झाल्यास, एसटी प्रवास करणे आणखी अवघड होईल. अनेक प्रवासी मग खाजगी वाहतुकीकडे वळण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यामुळे एसटीच्या प्रवाशांमध्ये आणखी घट होण्याचा धोका निर्माण झाला आहे.
‘स्वच्छता कर’ हा प्रस्ताव सध्या चर्चेच्या टप्प्यावर असला तरी लवकरच त्यावर अंतिम निर्णय घेतला जाऊ शकतो. जर तो मंजूर झाला, तर प्रवाशांना प्रत्येक तिकिटासोबत एक रुपया जादा भरावा लागणार आहे. एसटी महामंडळाच्या आर्थिक स्थितीला दिलासा मिळेल का, हा एक भाग असेल; पण सर्वसामान्य जनतेवर मात्र हा एक अतिरिक्त आर्थिक भार ठरणार आहे, हे निश्चित.
जर हा कर मंजूर झाला तर तो कधीपासून लागू केला जाणार याबाबत अधिकृत माहिती अद्याप जाहीर करण्यात आलेली नाही. त्यामुळे प्रवाशांनी अधिकृत घोषणेची वाट पाहावी.
