अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक १६ फेब्रुवारी २०२५:-भारतामध्ये बँकिंग क्षेत्र हे आर्थिक सुरक्षिततेचा एक महत्त्वाचा आधार आहे. परंतु काही वेळा आर्थिक अडचणीमुळे बँका बंद पडण्याच्या घटना घडतात. अशा परिस्थितीत ग्राहकांना त्यांच्या ठेवलेल्या पैशांचे काय होते? किती पैसे परत मिळतात? आणि बँकेत पैसे ठेवताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात? या सर्व प्रश्नांची उत्तरे आपण या लेखात जाणून घेणार आहोत.
बँक बंद पडल्यास ग्राहकांचे पैसे किती सुरक्षित असतात?
जर कोणतीही बँक दिवाळखोरीत गेली किंवा ती बंद पडली, तर ग्राहकांनी घाबरून जाण्याची गरज नाही. भारत सरकार आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) यांच्याकडून ठेवीदारांचे पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी विशिष्ट नियम आणि संरक्षण उपाय करण्यात आले आहेत.
भारतीय ठेवी विमा आणि पत हमी महामंडळ (DICGC – Deposit Insurance and Credit Guarantee Corporation) ही संस्था ग्राहकांच्या ठेवींसाठी विमा सुरक्षा पुरवते. जर बँक बंद पडली, तर DICGC प्रत्येक खातेदाराला जास्तीत जास्त ₹5 लाखांपर्यंत रक्कम परतफेड करण्याची हमी देते.
DICGC विमा संरक्षण कसे कार्य करते?
DICGC हे भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या अंतर्गत कार्यरत असलेले एक महामंडळ आहे, जे ठेवीदारांचे संरक्षण करते.
बँकेत असलेल्या सर्व प्रकारच्या ठेवी (बचत खाते, मुदत ठेव (FD), चालू खाते, पुनरावृत्ती ठेव (RD) इ.) या संरक्षणाच्या कक्षेत येतात.
जर बँक दिवाळखोरीत गेली, तर प्रत्येक ग्राहकाला ₹5 लाखांपर्यंतच्या ठेवींची हमी मिळते.
ही विमा रक्कम मूलभूत ठेवी (Principal) आणि त्या ठेवींवर मिळणारे व्याज (Interest) यांचा समावेश करून मोजली जाते.
जर तुमच्याकडे एका बँकेत ₹10 लाख ठेव असेल आणि ती बँक बंद पडली, तर तुम्हाला फक्त ₹5 लाख मिळतील.
एकाच बँकेत एकाहून अधिक खाती असतील तर किती पैसे मिळतील?
जर एखाद्या व्यक्तीचे एका बँकेत एकाहून अधिक खाती असतील, तरी देखील DICGC फक्त ₹5 लाखांपर्यंतच विमा संरक्षण देते.
मात्र, जर एखाद्या ग्राहकाची वेगवेगळ्या बँकांमध्ये खाती असतील, तर प्रत्येक बँकेत ₹5 लाखांपर्यंत विमा संरक्षण मिळते.
म्हणजेच, तुमच्याकडे तीन वेगवेगळ्या बँकांमध्ये खाते असेल आणि प्रत्येक खात्यात ₹5 लाख असतील, तर तुम्हाला एकूण ₹15 लाखांची सुरक्षा मिळू शकते.
बँकेत पैसे ठेवताना कोणत्या गोष्टी लक्षात घ्याव्यात?
बँकेत पैसे ठेवताना आपण काही खबरदारी घेतली, तर आपल्या कष्टाने कमावलेल्या पैशांचे संरक्षण करता येईल.
- वेगवेगळ्या बँकांमध्ये ठेवी ठेवा
एका बँकेत मोठी रक्कम ठेवण्याऐवजी ती वेगवेगळ्या बँकांमध्ये विभागून ठेवा. त्यामुळे कोणत्याही एका बँकेला आर्थिक अडचण आल्यास तुमचे संपूर्ण पैसे धोक्यात येणार नाहीत.
- बँकेची आर्थिक स्थिती तपासा
बँकेत पैसे ठेवण्यापूर्वी त्या बँकेची वित्तीय स्थिती तपासणे महत्त्वाचे आहे. सरकारी बँका तुलनेने अधिक सुरक्षित असतात, परंतु खासगी आणि सहकारी बँकांची आर्थिक स्थिरता देखील तपासावी.
- सहकारी बँकांमध्ये मोठ्या ठेवी ठेवताना विचार करा
सहकारी बँकांबाबत अनेकदा आर्थिक गैरव्यवहाराच्या बातम्या येतात. त्यामुळे सहकारी बँकांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर पैसे ठेवण्याआधी त्यांची विश्वासार्हता आणि DICGC विमा संरक्षणाची खात्री करून घ्या.
- जॉईंट अकाऊंट आणि वेगवेगळी खाती ठेवा
जर तुम्ही जॉईंट अकाऊंट (Joint Account) ठेवले, तर वेगवेगळ्या खाती वेगवेगळ्या नावे असतील, तर प्रत्येक खातेदाराला स्वतंत्रपणे ₹5 लाखांपर्यंत विमा संरक्षण मिळू शकते.
- मुदत ठेवी (FD) आणि बचत खाते योग्य प्रकारे व्यवस्थापित करा
तुमच्या ठेवलेल्या पैशांवर जास्त व्याज मिळावे, यासाठी मुदत ठेवी आणि बचत खाते यांचा संतुलित वापर करा.
जर बँक बंद पडली, तर पैसे परत मिळण्यासाठी काय करावे?
जर तुमची बँक आर्थिक संकटात सापडली किंवा बंद पडली, तर तुम्हाला खालील प्रक्रिया लक्षात ठेवावी लागेल:
- RBI किंवा बँकेच्या अधिकृत घोषणांची वाट पहा – बँक बंद पडल्यावर लगेच घाबरून जाऊ नका. RBI आणि DICGC यांच्या माध्यमातून ठेवीदारांचे पैसे परत मिळण्याची प्रक्रिया सुरू केली जाते.
- DICGC कडून पैसे परत मिळवण्यासाठी अर्ज करण्याची गरज नसते – बँक आपोआप या प्रक्रियेत समाविष्ट होते आणि ठेवीदारांना 90 दिवसांच्या आत पैसे मिळू शकतात.
- ₹5 लाखांपेक्षा जास्त रक्कम असल्यास काय करावे? – जर बँकेत तुमच्या खात्यात ₹5 लाखांपेक्षा जास्त रक्कम असेल, तर ती रक्कम मिळण्यासाठी बँकेच्या लिक्विडेशन प्रक्रियेमध्ये समाविष्ट होण्याची शक्यता असते, पण त्यासाठी खूप वेळ लागू शकतो.
- बँक बंद होण्याच्या शक्यतेसाठी सतर्क राहा – जर बँकेबाबत नकारात्मक बातम्या येत असतील किंवा तिच्या आर्थिक स्थितीबद्दल शंका असेल, तर लवकरच पर्यायी निर्णय घ्या.
