अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक ७ फेब्रुवारी २०२५:- अमरावती जिल्ह्यातील आणि मध्यप्रदेशातील अनेक मजूर आपली गावे, घरे सोडून अकोला जिल्ह्यातील अकोट ,बाळापूर तालुक्यातील भट्ट्यांवर रोजंदारीसाठी येतात. विशेषतः महिलांची संख्या या विट भट्ट्यांवर लक्षणीय आहे. डोक्यावर कच्च्या विटा घेऊन पहाटेपासून ते सूर्यास्तापर्यंत त्या कष्ट करत असतात.
अकोट तालुक्यातील चोहोट्टा बाजार परिसरात जवळपास ४०० विट भट्टी कारखान्यांमध्ये हे मजूर काम करत आहेत आणि त्यांचा संघर्ष फक्त कामापुरता मर्यादित नाही, तर आरोग्याच्या गंभीर समस्यांनाही ते तोंड देत आहेत.—
घरदार सोडून आठ महिने मैदानातच वास्तव
या मजुरांना वर्षातील जवळपास आठ महिने आपल्या घरी राहता येत नाही. कामासाठी त्यांना उघड्या मैदानावर किंवा तात्पुरत्या झोपड्यांमध्ये राहावे लागते. टिनपत्रे, प्लास्टिकच्या पत्र्या वापरून बनवलेल्या या झोपड्यांत त्यांचे आयुष्य सुरू असते. पावसाळ्यात पाण्याचा त्रास, हिवाळ्यात थंडी आणि उन्हाळ्यात प्रचंड उष्णतेचा सामना करत ही मंडळी आपली उपजीविका चालवत असतात.हे मजूर शहर आणि गावांपासून लांब असल्यामुळे त्यांच्या आरोग्याकडे योग्य लक्ष दिले जात नाही. स्वच्छ पाणी, योग्य आहार, आणि आरोग्य सेवांचा अभाव यामुळे त्यांचे आरोग्य अधिकच बिघडत आहे,महिलांवर अधिक ताण,
आरोग्याच्या समस्या वाढत आहेत
या विट भट्ट्यांवर महिलांचे प्रमाण अधिक आहे. सकाळी लवकर उठून विटा तयार करणे, त्या डोक्यावर घेऊन एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी नेणे, आणि पुन्हा संध्याकाळपर्यंत काम करत राहणे – हा त्यांचा दिनक्रम आहे. अशा प्रकारच्या अवजड कामामुळे महिलांना पाठदुखी, सांधेदुखी, त्वचेचे आजार, आणि दम्याचे त्रास होण्याची शक्यता वाढते.याशिवाय, गरोदर महिलांसाठी ही परिस्थिती अधिक धोकादायक आहे. कुपोषण, स्वच्छतेचा अभाव, आणि योग्य वैद्यकीय देखभालीच्या अभावामुळे मातृत्वाशी संबंधित अनेक समस्या उद्भवू शकतात.
मजुरांच्या मुलांचेही आरोग्य धोक्यात
विट भट्ट्यांवर काम करणाऱ्या मजुरांच्या मुलांचेही आरोग्य धोक्यात आहे. उष्णतेमुळे त्वचेचे आजार, स्वच्छ पाण्याच्या अभावामुळे पोटाचे विकार, आणि कुपोषणामुळे शरीराची वाढ खुंटणे हे सामान्य झाले आहे. शिक्षणाच्या अभावामुळे या मुलांचे भविष्यही अंधकारमय बनते आहे.
आरोग्य विभागाचे दुर्लक्ष:
आवश्यक आहे विशेष तपासणीअकोला जिल्ह्यात विट भट्टीवर काम करणाऱ्या मजुरांच्या आरोग्याकडे आरोग्य विभागाचे दुर्लक्ष झाले आहे. शहर आणि गावांपासून लांब असल्यामुळे येथे नियमित आरोग्य तपासणी किंवा वैद्यकीय सुविधा पोहोचत नाहीत.या मजुरांसाठी आरोग्य विभागाने विशेष आरोग्य तपासणी मोहिमा राबवणे आवश्यक आहे. त्यांच्यासाठी वैद्यकीय शिबिरे आयोजित करणे, स्वच्छ पाण्याची आणि आरोग्यविषयक सुविधा पुरवणे, तसेच मुलांसाठी शिक्षणाची व्यवस्था करणे यासाठी स्थानिक प्रशासनाने पावले उचलणे गरजेचे आहे.
समाजाची आणि शासनाची जबाबदारी
विट भट्ट्यांवर काम करणाऱ्या या मजुरांचे जीवनमान उंचावणे ही केवळ शासनाचीच नाही, तर आपली सर्वांचीही जबाबदारी आहे. स्थानिक स्वयंसेवी संस्था, आरोग्य सेवक, आणि सामाजिक कार्यकर्ते यांनी पुढाकार घेऊन या मजुरांच्या समस्यांकडे लक्ष दिले पाहिजे.शासनाने या मजुरांसाठी काही खास योजना लागू केल्या पाहिजेत, जसे की:
1. मोफत आरोग्य तपासणी शिबिरे: दर महिन्याला किंवा दोन महिन्यांतून एकदा विट भट्टी परिसरात मोफत आरोग्य तपासणी शिबिरे आयोजित करणे.
2. स्वच्छतेच्या सुविधा: स्वच्छ पाण्याची सोय, शौचालये, आणि कचऱ्याचे योग्य व्यवस्थापन करणे
3. आहार योजना: मजुरांसाठी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी पोषणयुक्त आहाराच्या योजना राबवणे.
4. शैक्षणिक सुविधा: विट भट्टी परिसरातच तात्पुरत्या शाळांची स्थापना करणे जेणेकरून मुलांचे शिक्षण चालू राहील
मजुरांच्या आरोग्याकडे तात्काळ लक्ष देणे गरजेचेअकोला जिल्ह्यातील विट भट्टीवर कष्ट करणाऱ्या महिला मजुरांचे आरोग्य दिवसेंदिवस गंभीर होत चालले आहे. कामाच्या अत्याधिक ताणामुळे आणि आरोग्य सुविधांच्या अभावामुळे त्यांचे जीवन धोक्यात आहे. शासन आणि समाजाने याकडे तात्काळ लक्ष देणे गरजेचे आहे, अन्यथा या मजुरांच्या समस्यांचे स्वरूप आणखी बिकट होऊ शकते.त्यांच्या कष्टाला मान्यता देताना त्यांचे आरोग्य आणि जीवनमान
