राज्यातील महापालिका निवडणुकांची घोषणा होताच आता जिल्हा परिषद निवडणुकांची हालचाल वेग घेण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. नगरपंचायत आणि नगरपालिका निवडणुकांचा निकाल २१ डिसेंबर रोजी जाहीर झाल्यानंतर अवघ्या २ ते ३ दिवसांत जिल्हा परिषद निवडणुकांची घोषणा राज्य निवडणूक आयोगाकडून होऊ शकते, अशी माहिती सूत्रांनी दिली आहे. त्यामुळे राज्यातील ग्रामीण राजकारणही लवकरच निवडणूक मोडमध्ये जाण्याची चिन्हे दिसत आहेत.
१४ जिल्ह्यांचा पहिला टप्पा डिसेंबरमध्ये?
सूत्रांच्या माहितीनुसार, पहिल्या टप्प्यात एकूण १४ जिल्हा परिषदांच्या निवडणुका जाहीर होण्याची दाट शक्यता आहे. या निवडणुका २३ ते ३० डिसेंबर या कालावधीत जाहीर केल्या जाऊ शकतात. प्रभाग आरक्षणाची स्थिती कायदेशीर आणि निर्विवाद असल्याने या जिल्ह्यांमध्ये निवडणूक घेण्यास कोणताही अडथळा नसल्याचे सांगण्यात येत आहे.
पहिल्या टप्प्यात समावेश होऊ शकणाऱ्या जिल्ह्यांमध्ये
कोल्हापूर, सांगली, सातारा, सोलापूर, छत्रपती संभाजीनगर, रायगड, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, जालना, बीड, परभणी, धाराशिव आणि अहिल्यानगर यांचा समावेश असण्याची शक्यता आहे.
या जिल्ह्यांमध्ये आरक्षणाबाबत कोणताही कायदेशीर अडसर नसल्यामुळे निवडणूक आयोगाकडून हिरवा कंदील मिळण्याची शक्यता अधिक आहे.
१८ जिल्हा परिषदांबाबत अजूनही संभ्रम
दुसरीकडे, प्रभाग आरक्षणाची मर्यादा ओलांडलेल्या १८ जिल्हा परिषदांबाबत अजूनही अनिश्चितता कायम आहे. या प्रकरणी १८ डिसेंबर रोजी सर्वोच्च न्यायालयात महत्त्वाची सुनावणी होणार असून, त्या निकालाकडे राज्याचे लक्ष लागले आहे.
वर्धा जिल्ह्यात दाखल याचिकेवरील अंतिम निर्णयानंतरच या १८ जिल्ह्यांमधील जिल्हा परिषद निवडणुकांचे भवितव्य स्पष्ट होणार आहे.
जर सर्वोच्च न्यायालयाचा निकाल निवडणुकांच्या बाजूने लागला, तर उर्वरित जिल्ह्यांमध्येही निवडणुकीचा मार्ग मोकळा होईल. मात्र, निकाल प्रतिकूल ठरल्यास आयोगासमोर नव्या अडचणी उभ्या राहण्याची शक्यता आहे.
सुप्रीम कोर्टाची अंतिम मुदत, आयोगासमोर मोठे आव्हान
सर्वोच्च न्यायालयाने ३१ जानेवारी २०२६ पर्यंत राज्यातील सर्व स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या निवडणुका पूर्ण करण्याचे स्पष्ट आदेश दिले आहेत. त्यामुळे राज्य निवडणूक आयोगासमोर आता वेळेचे मोठे आव्हान उभे ठाकले आहे.
महापालिका, नगरपालिका, नगरपंचायत आणि जिल्हा परिषद अशा सर्व निवडणुका ठराविक कालमर्यादेत पूर्ण करणे आयोगासाठी कसरतीचे काम ठरणार आहे.
जिल्हा परिषद निवडणुका दोन टप्प्यांत?
राज्यभरात एकाच वेळी निवडणुका घेतल्यास मोठ्या प्रमाणावर मनुष्यबळ, सुरक्षा व्यवस्था आणि प्रशासकीय यंत्रणा लागणार आहे. त्यामुळे जिल्हा परिषद निवडणुका
➡️ दोन टप्प्यांत घ्याव्यात का?
➡️ की मुदतवाढ घेऊन एकाच टप्प्यात घ्याव्यात?
यावर सध्या आयोगाच्या पातळीवर चर्चा सुरू असल्याची माहिती सूत्रांनी दिली आहे.
दोन टप्प्यांचा पर्याय स्वीकारल्यास व्यवस्थापन सुलभ होईल, मात्र वेळेचे बंधन वाढू शकते. तर एकाच टप्प्यात निवडणुका घेतल्यास संसाधनांवर मोठा ताण येण्याची शक्यता आहे.
महापालिका निवडणुकांचे वेळापत्रक निश्चित
दरम्यान, बृहन्मुंबईसह राज्यातील २९ महानगरपालिकांच्या निवडणुकांचे वेळापत्रक आधीच जाहीर झाले आहे.
➡️ १५ जानेवारी २०२६ रोजी मतदान
➡️ १६ जानेवारी २०२६ रोजी मतमोजणी
असा हा निवडणूक कार्यक्रम असून, २८६९ जागांसाठी ही निवडणूक होणार आहे.
या सर्व महानगरपालिका क्षेत्रांमध्ये आचारसंहिता लागू झाली असून, ही संपूर्ण निवडणूक प्रक्रिया सर्वोच्च न्यायालयाच्या अंतिम निर्णयाच्या अधीन राहणार आहे.
ग्रामीण राजकारण तापणार
महापालिकांनंतर जिल्हा परिषद निवडणुका जाहीर झाल्यास राज्यातील ग्रामीण राजकारणाला प्रचंड उधाण येण्याची शक्यता आहे. अनेक वर्षांपासून प्रलंबित असलेल्या जिल्हा परिषद निवडणुकांमुळे स्थानिक नेतृत्व, सत्तासमीकरणे आणि राजकीय ताकद पुन्हा एकदा पणाला लागणार आहे.
आता सर्वांचे लक्ष आहे ते
➡️ १८ डिसेंबरच्या सर्वोच्च न्यायालयाच्या सुनावणीवर
आणि
➡️ राज्य निवडणूक आयोगाच्या पुढील घोषणेकडे
कारण त्यावरच ठरणार आहे, जिल्हा परिषद रणधुमाळी कधी आणि कशी रंगणार.
