चोहोट्टा बाजार महसूल मंडळाच्या हद्दीत अवैध वाळू वाहतुकीवर सुरू असलेली कारवाई आता संशयाच्या भोवऱ्यात अडकली आहे. कागदोपत्री आकडे मांडून मोठ्या कारवाया दाखवल्या जात असल्या, तरी प्रत्यक्ष परिस्थिती याच्या विरुद्ध दिसत असल्याचा आरोप स्थानिक नागरिकांनी केला आहे. परिसरात रात्रीच्या सुमारास वाळूने भरलेले ट्रॅक्टर सर्रास फिरताना दिसतात. त्यामुळे महसूल यंत्रणा कारवाई करते की दाखवते, याबद्दल गंभीर प्रश्न उभे राहिले आहेत.
चोहोट्टा बाजार परिसरात काही महिन्यांपासून अवैध वाळू तस्करी वाढलेली आहे. नदीकाठच्या पट्ट्यातून रात्री वाळू काढून ती शहरापर्यंत नेण्याचे चक्र सतत सुरू आहे. या सर्व हालचालींवर मंडळातील अधिकाऱ्यांनी लक्ष ठेवावे, अशी अपेक्षा होती. मात्र प्रत्यक्षात या ठिकाणी कोणतेही मोठे पथक दिसत नाही. त्याचवेळी पुराव्याशिवाय दाखवलेल्या कागदोपत्री आकडेवारीवर नागरिकांचा विश्वास ढळला आहे.
अवैध वाहतुकीसाठी काही ठराविक मार्गांचा वापर केला जातो. या मार्गांवर रात्री ट्रॅक्टरच्या खुणा स्पष्टपणे दिसतात. पण काही वेळानंतर त्याची नोंद कुठेच नसते. त्यामुळे कारवाई झालीच असे मानणे कठीण आहे. मंडळातील काही कर्मचारी याकडे पाहूनही दुर्लक्ष करतात, असा आरोप नागरिकांनी केला. त्यांचे म्हणणे आहे की या टोळ्यांना महसूल मंडळातील काही अधिकाऱ्यांचे अभय मिळत आहे. अन्यथा एवढ्या खुलेआम वाहतूक शक्यच नसती.
अवैध वाळू तस्करीमुळे सरकारला तर मोठे आर्थिक नुकसान होतेच, पण पर्यावरणाचे गंभीर प्रश्नही निर्माण होतात. नदीपात्र खोदकाम अनियंत्रित होत असल्याने पाण्याचा प्रवाह बदलतो. पावसात पूरस्थितीचा धोका वाढतो. गावांच्या पाणीपुरवठ्यावरही याचा थेट परिणाम होतो. अनेक वेळा ही समस्या मांडूनही मंडळाच्या कामकाजात बदल दिसत नाहीत, अशी खंत नागरिकांनी व्यक्त केली.
महसूल नियमांनुसार वाळू वाहतुकीसाठी परवानगी, पास आणि योग्य कागदपत्रांची गरज असते. त्याशिवाय वाहतूक करणे गुन्हा मानला जातो. मात्र प्रत्यक्षात रात्रीच्या वेळेत कोणतीही तपासणी होत नसल्याचे दिसते. काही ट्रॅक्टर चालकांचे म्हणणे आहे की ठराविक रकमेच्या बदल्यात “मार्ग मोकळे” केले जातात. हा विरोधाभास मंडळाच्या कामकाजावर प्रश्नचिन्ह उभे करतो.
या सगळ्या प्रकारावर नागरिकांनी तीव्र नाराजी व्यक्त केली आहे. “जर महसूल अधिकारीच कारवाई टाळत असतील तर सरळ सांगावे. पण कागदोपत्री कारवाई दाखवून लोकांशी ढोंग का करतात?” असा सवाल स्थानिक कार्यकर्त्यांनी उपस्थित केला आहे. त्यांनी या संपूर्ण प्रकरणाची चौकशी व्हावी, अशी मागणी केली आहे. काहींनी तर जिल्हाधिकाऱ्यांकडे लेखी तक्रार देण्याची तयारी केली आहे.
सध्या सोशल मीडियावरही या प्रकरणाची चर्चा रंगली आहे. काही फोटो आणि व्हिडिओ समोर आलेत, ज्यात रात्री वाळू वाहतूक सुरू असल्याचे दिसते. लोकांनी या पुराव्यांची नोंद घेऊन योग्य तपास करण्याची मागणी प्रशासनाला केली आहे. मंडळाकडून मात्र कोणतीही ठोस प्रतिक्रिया आलेली नाही.
या कारवाया खऱ्या आहेत का, दाखवण्यासाठी आहेत का, याचा तपास होणे आता गरजेचे आहे. कारवाई झाली तर त्याचे प्रत्यक्ष परिणाम दिसायला हवेत. वाहने जप्त झाली पाहिजेत, गुन्हे दाखल झाले पाहिजेत आणि क्षेत्रात वाहतूक कमी झाली पाहिजे. पण येथे उलट हालचाली वाढत असल्याने नागरिकांचा संताप वाढतच आहे.
चोहोट्टा बाजार परिसरात वाढलेला हा नवीन भ्रष्टाचाराचा ट्रेंड रोखण्यासाठी उच्चस्तरीय हस्तक्षेपाची गरज आहे. महसूल अधिकाऱ्यांनी तातडीने तपास करून पारदर्शक अहवाल जाहीर करावा, अशी अपेक्षा नागरिकांनी व्यक्त केली आहे. अवैध वाळू माफियांवर प्रभावी कारवाई झाली तरच या पट्ट्यातील अनियंत्रित उत्खनन थांबू शकते. नाहीतर पर्यावरण, अर्थकारण आणि प्रशासन या तिन्ही आघाड्यांवर गंभीर परिणाम दिसतील.
या प्रकरणामुळे महसूल मंडळाच्या कामकाजावर मोठा प्रश्नचिन्ह उभा राहिला आहे. लोकांचा विश्वास परत मिळवायचा असेल तर प्रत्यक्षात पाहण्यासारखे परिणाम दाखवणे आवश्यक आहे. नाहीतर चोहोट्टा बाजारचा अवैध वाळू व्यवसाय पुढील काही महिन्यांत आणखी वाढेल आणि त्याचे दुष्परिणाम व्यापक स्वरूपात दिसतील.
