अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो
नवी दिल्ली | 2000 रुपयांच्या नोटा लवकरच बाजारातून पूर्णपणे गायब होणार असल्याचे संकेत रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर संजय मल्होत्रा यांनी दिले आहेत. त्यांनी अलीकडेच संसदीय स्थायी समितीच्या बैठकीत याबाबत एक महत्त्वाचं वक्तव्य करत सांगितलं की, “2000 च्या नोटा फार काळ चलनात दिसणार नाहीत.” मात्र, त्यांनी हे देखील स्पष्ट केलं की या नोटा अद्यापही कायदेशीर चलन आहेत आणि त्या बेकायदेशीर ठरवण्यात आलेल्या नाहीत.
📉 नोटा परत आल्या पण पूर्णपणे नाहीत
संजय मल्होत्रा यांच्या मते, मे 2023 मध्ये आरबीआयने 2000 च्या नोटा चलनातून हळूहळू काढून घेण्याचा निर्णय घेतला होता. त्यानंतर ग्राहकांनी मोठ्या प्रमाणात या नोटा बँकांमध्ये जमा केल्या किंवा बदलून घेतल्या. डिसेंबर 2024 पर्यंत सुमारे 98.08% नोटा परत आल्या आहेत.
गव्हर्नरच्या माहितीनुसार, 19 मे 2023 रोजी 2000 रुपयांच्या नोटांचे एकूण मूल्य 3.56 लाख कोटी रुपये होते. ते आता फक्त 6,839 कोटी रुपयांवर आले आहे. म्हणजेच बहुतांश नोटा आता बाजारातून नाहीशा झाल्या आहेत. तरीही काही नोटा अद्याप जनतेकडे असल्याने त्या पूर्णतः कालबाह्य झाल्या नसल्याचं स्पष्ट केलं.
🏦 2000 ची नोट: एक संक्षिप्त इतिहास
नोव्हेंबर 2016 मध्ये, नरेंद्र मोदी सरकारने 500 आणि 1000 रुपयांच्या नोटा अचानक बंद करत डिमॉनेटायझेशन केलं. त्यानंतर, रोखीची चणचण भरून काढण्यासाठी आणि हाय व्हॅल्यू ट्रान्झॅक्शनसाठी 2000 रुपयांची नवी नोट जारी करण्यात आली.
मात्र, त्यानंतर काळात या नोटा ब्लॅक मनी, हवाला व्यवहार, आणि काळ्या पैशाच्या साठवणीसाठी वापरल्या जात असल्याचे आरोप होऊ लागले. यामुळे RBIने या नोटा कमी प्रमाणात छापण्यास सुरुवात केली आणि अखेर 2023 मध्ये हळूहळू वापरातून काढण्याचा निर्णय घेतला.
📢 कायदेशीर चलन राहणार, पण व्यवहारात दुर्मीळ
महत्त्वाचं म्हणजे, RBIने 2000 च्या नोटा चलनातून बाद केल्या असल्या, तरी त्या अजूनही ‘लीगल टेंडर’ म्हणजेच कायदेशीर चलन आहेत. त्यामुळे तुमच्याकडे जर या नोटा असतील, तर त्या बँकेत जमा करता येतात किंवा बाजारात व्यवहारासाठी वापरता येतात — पण दुकानदार त्या स्वीकारतीलच, याची हमी नाही.
