अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो
भारताची संस्कृती ही गुरू-शिष्य परंपरेचा भक्कम पाया असलेली आहे. ‘गु’ म्हणजे अंधकार आणि ‘रु’ म्हणजे तो दूर करणारा – हा अर्थ मुळापासून समजून घेतला, तर गुरू म्हणजे आयुष्यातील अज्ञानरूपी अंध:कार दूर करणारा प्रकाशपुंज. गुरुपौर्णिमा हा दिवस अशा प्रत्येक प्रकाशपुंज गुरूच्या स्मरणासाठी, त्यांच्या ऋणाची जाणीव ठेवण्यासाठी आणि त्यांच्या शिकवणीला साष्टांग नमस्कार करण्यासाठी साजरा केला जातो.
गुरुपौर्णिमेचा इतिहास केवळ धार्मिक वा आध्यात्मिक नाही, तर सांस्कृतिक, शैक्षणिक आणि सामाजिकदृष्ट्याही फार मोठा आहे. हा दिवस भारतात व्यास पौर्णिमा म्हणूनही ओळखला जातो. वेद, पुराणे, महाभारत, श्रीमद्भगवद्गीता यांसारखी अमूल्य ग्रंथसंपदा आपल्याला देणारे महर्षी वेदव्यास यांच्या जन्मदिनी हा दिवस साजरा केला जातो.
📚 गुरुपौर्णिमेचं ऐतिहासिक आणि धार्मिक महत्त्व
महर्षी वेदव्यास यांनी चारही वेद, १८ पुराणे, उपनिषदे आणि महाभारत यासारखे ग्रंथ सृष्टीला दिले. त्यांच्यामुळे ज्ञानाचा स्रोत सर्वसामान्य माणसांपर्यंत पोहोचला. त्यामुळेच भारतीय परंपरेनुसार, गुरुपौर्णिमा ही त्यांचं स्मरण करून ज्ञानाचा आदर करण्याचा दिवस मानला जातो.
बौद्ध परंपरेतही या दिवसाला महत्त्व आहे. गौतम बुद्धांनी ज्ञानप्राप्तीनंतर आपल्या पहिल्या पाच शिष्यांना सारनाथ येथे याच दिवशी पहिले धर्मचक्र प्रवर्तन केले होते. म्हणूनच हा दिवस ‘धम्मचक्र प्रवर्तन दिन’ म्हणूनही साजरा होतो.
जैन परंपरेतही भगवान महावीरांनी याच दिवशी गौतमगणधरांना दिक्षा दिली होती, असं मानलं जातं.
🧘 गुरू म्हणजे नक्की कोण?
गुरू म्हणजे केवळ मठात बसलेला आध्यात्मिक व्यक्ती नसून, आपल्या आयुष्यातील प्रत्येक मार्गदर्शक गुरूच असतो. शाळेतील शिक्षक, घरातील आई-वडील, आयुष्यात निर्णय घेण्याची दिशा दाखवणारे वडीलधारे – हे सगळे गुरूच!
गुरू म्हणजे केवळ ग्रंथांचे वाचक नसतात, ते अनुभवाने शिकवणारे असतात. गुरू एखाद्या कठीण वेळी समोर नसेलही, पण त्याची शिकवण मनात असते – निर्णय घेण्याचं बळ देणारी, चुकीचं ओळखण्याची समज देणारी. म्हणूनच ‘गुरू’ या संकल्पनेला व्यक्ती नाही, तर तत्व मानले जाते.
🙏 आजच्या काळात ‘गुरूपौर्णिमा’चे महत्त्व काय?
गुरूपौर्णिमा ही केवळ व्रत, पूजन, भजन यापुरती मर्यादित नाही. आपल्या आयुष्यात ज्यांनी मार्ग दाखवला, ज्यांनी आपल्याला घडवलं – त्यांचं ऋण व्यक्त करण्याचा आणि स्वतःचं आभार प्रदर्शन करण्याचा हा दिवस आहे.
आजच्या धावपळीच्या जगात, जेव्हा मोबाईल गुरू झालाय आणि गुगल शिकवतोय, तेव्हा खरी गरज आहे ती ‘मुल्यांचं’ शिक्षण देणाऱ्या गुरूंची. योग्य मार्गदर्शन नसेल, तर माहितीचा ओव्हरलोड दिशाहीन करतो. अशा वेळी विचार जागवणारे, विवेक वाढवणारे गुरू नितांत आवश्यक आहेत.
🌼 गुरूपौर्णिमा कशी साजरी करावी?
१. आपल्या गुरूचा स्मरणपूर्वक नमस्कार करा.
२. त्यांच्या शिकवणीतून एक मूल्य अंगीकारा.
३. आजच्या दिवशी काहीतरी ‘स्वतःसाठी’ नवा संकल्प करा.
४. कोणाच्यातरी आयुष्यात ‘गुरू’ बनण्याचा प्रयत्न करा.
✨ एक गुरू प्रत्येकात असतो…
प्रत्येक व्यक्तीमधील चांगले काही ना काही शिकण्यासारखे असते. एखाद्या कामगाराची मेहनत, एखाद्या आईचे त्याग, एखाद्या विद्यार्थ्याचा जिद्द – हे सगळे आपले गुरू होऊ शकतात. कारण आयुष्य हेच एक मोठं शाळा आहे, आणि प्रत्येक क्षण हा एक शिकवण देणारा गुरू.
🔔 गुरूंच्या आठवणीत काही ओळी…
गुरू म्हणजे दीप,
अंध:कारातील आशेचा किरण,
गुरू म्हणजे दिशा,
आयुष्याला योग्य वाट दाखवणारा.
जिथे शब्द संपतात,
तिथे गुरूंचं मौन शिकवायला लागतं.
📸 गुरुपौर्णिमेला सोशल मीडियावर साजरं करताना लक्षात ठेवा…
• गुरूंचे फोटो, त्यांचे विचार शेअर करा
• आपल्या आयुष्यातील ‘गुरू’चा उल्लेख करा
• आजच्या दिवशी एक प्रेरणादायी कृती करा – एखाद्या मुलाला पुस्तके द्या, ज्ञान शेअर करा
