अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो
मुंबई : “बँकेत पैसे आहेत, पण आपल्याला माहितीच नाही!” हे वाक्य तुम्हाला अशक्य वाटत असेल, पण आरबीआयच्या अहवालानुसार देशभरातील बँकांमध्ये तब्बल ७८,२१३ कोटी रुपये असेच पडून आहेत, ज्यावर कोणीही दावा केलेला नाही. कामाच्या धावपळीमध्ये विसरलेली खाती, मृत व्यक्तींची नोंद न झालेली गुंतवणूक, किंवा चुकीच्या तपशिलांमुळे अडकलेले व्यवहार अशा असंख्य कारणांनी ही रक्कम वर्षानुवर्षं ‘बेवारस’ बनली आहे. आता या पैशांचा rightful हक्कदार कोण आहे, हे शोधून त्यांच्यापर्यंत ही रक्कम पोहोचवण्याचा सरकारने मोठा निर्णय घेतला आहे.
बेवारस ठेवांवर सरकारची मोठी कारवाई
देशाच्या अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी स्वत: पुढाकार घेत, योजनेची रूपरेषा जाहीर केली आहे. त्यामध्ये बँकांमध्ये, शेअर बाजारात, विमा कंपन्यांमध्ये व पेन्शन खात्यांमध्ये वर्षानुवर्षं अडकल्या गेलेल्या बेवारस रकमांवर काम होणार आहे.
यासाठी RBI, SEBI, IRDA, PFRDA, आणि कॉर्पोरेट व्यवहार मंत्रालय एकत्र येऊन विशेष मोहीम राबवणार आहेत. ज्या ठेवींवर कोणीही दावा केला नाही, त्या रक्कमांचा योग्य मालक शोधून, त्यांच्या हाती ती रक्कम सोपवण्यात येणार आहे.
प्रत्येक जिल्ह्यात ‘धन शोध’ शिबिरे
या उपक्रमाचा मुख्य भाग म्हणजे प्रत्येक जिल्ह्यात आयोजित होणारी मोफत जनजागृती शिबिरे. या शिबिरांमध्ये लोकांनी आपली माहिती (जसे की जुने बँक खाते, आधार क्रमांक, नाव, पॅन कार्ड वगैरे) तपासून, आपल्यावर कुठे पैसे शिल्लक आहेत का हे शोधता येईल.
संपूर्ण प्रक्रिया पारदर्शक आणि सुलभ ठेवण्यासाठी डिजिटल साधनांचा वापर होणार आहे. हे शिबिरे जिल्हा प्रशासनाच्या मदतीने चालवले जातील आणि यामध्ये बँका, पोस्ट ऑफिस, आणि वित्तीय संस्थांचे प्रतिनिधी उपस्थित असतील.
७८,२१३ कोटी रुपये! कुठे आहेत हे पैसे?
आरबीआयने मार्च २०२४ अखेरीस प्रसिद्ध केलेल्या आकडेवारीनुसार, देशभरातील विविध बँकांमध्ये सुमारे ७८ हजार कोटींची बेवारस ठेव आहे. विशेष म्हणजे, गेल्या वर्षभरात या रकमेचा आकडा तब्बल २६% ने वाढला आहे. यामध्ये अनेक मृत झालेल्या खातेदारांची खाती, निष्क्रिय बँक खाती, विमा दावे, लाभांश, शेअर्स व पेन्शनची रक्कम यांचा समावेश आहे.
KYC प्रक्रिया आणखी सोपी
या मोहीमेतून लाभ घेण्यासाठी KYC (Know Your Customer) प्रक्रिया पूर्ण असणे आवश्यक आहे. मात्र, अनेक नागरिकांना KYC प्रक्रियेमुळे त्रास होत असल्याच्या तक्रारींचा विचार करत अर्थमंत्रालयाने ती आणखी सोपी करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
विशेषतः NRI नागरिकांसाठी KYC प्रक्रिया डिजिटल माध्यमातून करणे, किंवा त्यांच्या ओळखीची पडताळणी ऑनलाईन सोप्या पद्धतीने करता यावी, यासाठी RBI आणि SEBI नविन नियम आणण्याच्या तयारीत आहेत.
तुमच्याही नावावर ‘स्लीपिंग मनी’ असू शकतो!
बँकांमध्ये, शेअर बाजारात, किंवा विमा योजनांमध्ये केलेल्या गुंतवणुकीचा तपशील आपण कधीच तपासलेला नसतो. काही वेळा आपल्याला माहितच नसतं की कधी कधीतरी उघडलेले खाते आजही सक्रिय आहे आणि त्यात पैसे पडून आहेत.
ही योजना म्हणजे तुमचं विसरलेलं ‘स्लीपिंग मनी’ पुन्हा जागं करण्याची संधी आहे. आता सरकार स्वत: पुढाकार घेऊन तुमचं धन परत देणार आहे. त्यामुळे तुमचं नावही या ७८,२१३ कोटींच्या यादीत असेल का? हे तपासायला विसरू नका!
