अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक १९ एप्रिल २०२५:- आपल्या गावात रस्ते, नाल्या, पाण्याच्या टाक्या, शौचालये अशा विविध कामांसाठी दरवर्षी लाखो रुपये निधी ग्रामपंचायतीला दिला जातो. पण हा निधी नेमका कुठे आणि कसा खर्च होतो, याची पारदर्शक माहिती गावकऱ्यांना सहजपणे मिळत नव्हती. अनेकदा गावकऱ्यांना आपल्या ग्रामपंचायतीकडून योग्य माहिती मिळत नाही, त्यामुळे शंका निर्माण होते. पण आता या सर्व गोष्टींवर तोडगा निघाला आहे.
भारत सरकारच्या पंचायती राज विभागाने “e-Gram Swaraj” हे पोर्टल सुरू केले असून, याद्वारे कोणताही नागरिक आपल्या गावाच्या ग्रामपंचायतीने मिळवलेला निधी, झालेली कामे, त्यांचा खर्च आणि प्रगती अहवाल अगदी मोबाईलवरून तपासू शकतो.
e-Gram Swaraj म्हणजे काय?
e-Gram Swaraj हे भारत सरकारच्या पंचायती राज मंत्रालयाने विकसित केलेले डिजिटल पोर्टल आहे. यामध्ये देशातील प्रत्येक ग्रामपंचायतीचा विकास आराखडा, मिळालेला निधी, झालेली कामे आणि त्यांचे हिशोब याची संपूर्ण माहिती टप्प्याटप्प्याने ऑनलाइन उपलब्ध केली जात आहे.
हे पोर्टल पारदर्शक प्रशासन, जबाबदारी आणि नागरिकांच्या सहभागासाठी अतिशय उपयुक्त आहे. नागरिक या पोर्टलच्या मदतीने कुठल्याही सरकारी कार्यालयात न जाता आपल्या मोबाईल किंवा संगणकावरून गावातील कामकाजावर लक्ष ठेवू शकतात.
काय माहिती मिळू शकते e-Gram Swaraj वर?
e-Gram Swaraj पोर्टलवर तुम्हाला खालील गोष्टी तपासता येतात:
गावासाठी आलेला सरकारी निधी
निधीचा वापर कोणत्या कामासाठी झाला
कोणत्या योजना सुरु आहेत
कामांची सद्य स्थिती (पूर्ण / प्रगतीपथावर / मंजूर)
वर्षनिहाय बजेट
लेखापरीक्षण अहवाल
ग्रामविकास आराखडा
e-Gram Swaraj वर लॉगिन कसे करावे?
तुम्ही अगदी सहजपणे खालील पद्धतीने या पोर्टलचा वापर करू शकता:
1. ब्राउझरमध्ये https://egramswaraj.gov.in हे संकेतस्थळ उघडा.
2. मुख्यपृष्ठावर ‘Planning’ किंवा ‘Report’ यावर क्लिक करा.
3. त्यानंतर राज्य, जिल्हा, तालुका व ग्रामपंचायतीचे नाव निवडा.
4. तुम्हाला संबंधित वर्ष निवडायचे आहे – उदा. 2024-25.
5. आता तुम्ही ‘Approved Activities’, ‘Financial Progress’, ‘Asset Details’ यासारखे विविध पर्याय पाहू शकता.
6. या माध्यमातून कोणत्या योजनेंतर्गत काय काम झाले, किती खर्च झाला, किती निधी उरला याची संपूर्ण माहिती उपलब्ध होते.
मोबाईल अ‍ॅपचा वापर:
तुमच्याकडे स्मार्टफोन असल्यास, ‘eGramSwaraj’ हे अ‍ॅप गुगल प्ले स्टोअरवरून डाऊनलोड करूनही ही माहिती मिळवू शकता. अ‍ॅप मध्येही वरीलप्रमाणेच सर्च करता येते.
हा उपक्रम का महत्त्वाचा आहे?
1. पारदर्शकता: गावातील नागरिकांना आता निधीचा योग्य हिशोब मिळतो.
2. हिशोबी जबाबदारी: सरपंच, सचिव व पदाधिकाऱ्यांना हिशोब पारदर्शक ठेवावा लागतो.
3. नागरिकांचा सहभाग: लोक आपल्या गावाच्या विकासात सक्रिय सहभाग घेऊ शकतात.
4. भ्रष्टाचारास आळा: निधीचा अपव्यय व अयोग्य वापर रोखण्यास मदत होते.
गावकऱ्यांसाठी फायदेशीर कसे?
जर एखाद्या गावात रस्ता खडडवून झाला नाही, टाकी अर्धवट राहिली, तर ग्रामस्थ थेट e-Gram Swaraj वर पाहू शकतात की त्यासाठी निधी मंजूर झाला होता का? निधी खर्च झाला का? या आधारे ग्रामसभेत प्रश्न उपस्थित करता येतात. ही सुविधा सामान्य नागरिकांना अधिक सक्षम बनवते.
नागरिकांनी काय करावे?
दर महिन्याला e-Gram Swaraj वर लॉगिन करून आपल्या गावातील प्रगती पहा.
गावात कुठले काम सुरू होणार आहे, ते तपासा.
काम पूर्ण झाल्यावर त्या कामाची माहिती पोर्टलवर तपासा.
ग्रामसभेत यासंदर्भात चर्चेत सहभागी व्हा.
कुठलाही अपव्यय, भ्रष्टाचार आढळल्यास तक्रार दाखल करा.
उदाहरण – अकोट तालुक्यातील एका गावाची माहिती:
उदाहरणादाखल आपण अकोट तालुक्यातील एका गावाची माहिती पाहूया. त्या गावासाठी 2024-25 या आर्थिक वर्षात रु. 28 लाखांचा निधी मंजूर झाला. यामधून शौचालय बांधकाम, सिमेंट रस्ते, पाण्याची टाकी, अंगणवाडी दुरुस्ती अशा कामांसाठी खर्च केला गेला. ही सर्व माहिती e-Gram Swaraj वर दिलेली आहे.
शेवटी…
गावचा निधी, तो कुठे खर्च होतो, कोणती कामं झाली याबाबत नागरिकांना अंधारात ठेवण्याचे दिवस आता गेले आहेत. सरकारने उपलब्ध करून दिलेल्या या डिजिटल पोर्टलचा उपयोग करून आपण सशक्त नागरिक बनू शकतो.
तर मग, अजिबात वेळ न दवडता आजच e-Gram Swaraj पोर्टल किंवा अ‍ॅपवर लॉगिन करा आणि आपल्या गावाच्या विकासाचा संपूर्ण आराखडा तपासा!
