अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक १५ एप्रिल २०२५:- अकोला जिल्ह्यातील बालविवाह रोखण्यासाठी सर्व घटकांनी एकत्रित आणि समन्वयाने काम करणे अत्यंत गरजेचे आहे, असे प्रतिपादन जिल्हाधिकारी अजित कुंभार यांनी केले. ते शुक्रवारी नियोजन भवनात महिला व बालविकास विभागातर्फे आयोजित बालविवाह प्रतिबंधक कार्यशाळा प्रसंगी मार्गदर्शन करत होते.
या कार्यशाळेत जिल्ह्यातील ग्रामसेवकांसह विविध विभागातील अधिकारी उपस्थित होते. जिल्हाधिकारी कुंभार यांनी आपल्या मार्गदर्शनात बालविवाह ही सामाजिक व मानसिक गुलामीची सुरुवात आहे, असे स्पष्ट करताना बालविवाह थांबवण्यासाठी फक्त कायदेशीर पातळीवर न थांबता सामाजिक जनजागृती आवश्यक असल्याचे सांगितले.
जिल्हाधिकारी म्हणाले की, “बालविवाह रोखण्यासाठी कायदे आहेतच, पण त्यापेक्षा मोठी गरज आहे ती समाजाचे प्रबोधन करण्याची. केवळ काही विवाह रोखण्यात आले म्हणून समाधान मानता कामा नये, तर जिल्ह्यात एकही बालविवाह होणार नाही यासाठी शंभर टक्के प्रयत्न व्हायला हवेत.”
त्यांनी ग्रामसेवकांना उद्देशून सांगितले की, “आपण सर्वांनी आपल्या गावांमध्ये जनजागृती करून, पालकांपर्यंत योग्य संदेश पोहोचवण्याचे काम करायला हवे. बालविवाह प्रतिबंधक कायद्यानुसार ग्रामसेवक म्हणून तुमची जबाबदारी काय आहे हे समजून घेतल्यास कार्य अधिक प्रभावी होईल.”
प्रशासनाची कार्यवाही ठरलेली
कुंभार यांनी यापुढे स्पष्ट इशारा दिला की, “कोणत्याही गावात जर बालविवाह झाल्याचे आढळले, तर संबंधित अधिकाऱ्यांविरुद्ध प्रशासकीय कार्यवाही करण्यात येईल. त्यामुळे प्रत्येकाने आपापल्या जबाबदाऱ्यांची जाणीव ठेवत काम करावे.”
कार्यशाळेला मान्यवरांची उपस्थिती
कार्यशाळेस महाराष्ट्र राज्य बाल हक्क संरक्षण आयोगाचे सदस्य ॲड. संजय सेंगर, जिल्हा बाल संरक्षण अधिकारी दिनेश गराठे, उपमुख्य कार्यकारी अधिकारी समाधान वाघ, जिल्हा कार्यक्रम अधिकारी राजश्री कौलखेडे, महिला व बालविकास अधिकारी गिरीश पुसदकर, ॲड. अनिता गुरव, सारिका घारणीकर, राजेश देशमुख, प्रांजली जयस्वाल, ॲड. शीला तोष्णीवाल, राजू लाडुलकर इत्यादी मान्यवर उपस्थित होते.
या वेळी ॲड. सेंगर यांनी बालविवाह कायद्याचे मूलभूत नियम सांगत, विविध प्रकरणांचे उदाहरण देऊन त्याचे दुष्परिणाम समजावले. जिल्हा बाल संरक्षण अधिकारी गराठे यांनी जिल्ह्यातील बालविवाहाचे संभाव्य कारणे, ती रोखण्यासाठी यंत्रणांचे योगदान आणि ग्रामस्तरावरील उपाय योजना यावर सविस्तर मार्गदर्शन केले.
बालविवाहमुक्त भारतासाठी शपथ
कार्यक्रमात उपस्थित सर्व अधिकाऱ्यांनी ‘बालविवाहमुक्त भारत अभियान’ अंतर्गत शपथ घेतली. “मी माझ्या कार्यक्षेत्रात कोणताही बालविवाह होऊ नये यासाठी कटिबद्ध आहे” अशी सामूहिक प्रतिज्ञा करण्यात आली. यावेळी जिल्हा महिला व बालविकास अधिकारी गिरीश पुसदकर यांनी प्रास्ताविक केले आणि सतीश राठोड यांनी कार्यक्रमाचे प्रभावी सूत्रसंचालन केले.
समाजाच्या मानसिकतेत बदल हाच खरा मार्ग
कार्यशाळेचा मुख्य उद्देश होता तो म्हणजे ग्रामसेवकांमध्ये बालविवाहविरोधी कायदे आणि त्यांच्या जबाबदाऱ्या याची जाणीव निर्माण करणे. सध्या ग्रामीण भागांमध्ये अजूनही अंधश्रद्धा, अपुरी माहिती आणि पारंपरिक रुढींच्या प्रभावामुळे बालविवाह होतात. हे रोखण्यासाठी समाजाच्या मानसिकतेत बदल घडवणं ही काळाची गरज असल्याचे सर्व मान्यवरांनी एकमुखाने मान्य केले.
जिल्हाधिकाऱ्यांचा पुढाकार – एक सकारात्मक दिशा
जिल्हाधिकारी कुंभार यांचा हा पुढाकार म्हणजे जिल्ह्यातील प्रशासनाने या विषयाला दिलेले गांभीर्य स्पष्ट करतो. त्यांच्या मार्गदर्शनामुळे कार्यशाळेला प्रेरणादायी दिशा मिळाली आणि सहभागी अधिकारी व ग्रामसेवकांमध्ये एक नवीन ऊर्जा निर्माण झाली.
बालविवाह ही केवळ कायदेशीर बाब नसून ती सामाजिक विषमता, मुलींच्या शिक्षणाचा अभाव आणि आरोग्याच्या समस्या निर्माण करणारी गंभीर बाब आहे. जिल्हा प्रशासन, महिला व बालविकास विभाग, ग्रामसेवक आणि सामाजिक संस्था जर एकत्रितपणे काम करतील, तर अकोला जिल्हा ‘बालविवाहमुक्त जिल्हा’ म्हणून नावारूपास येईल, याबद्दल शंका नाही.
