अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक ७ एप्रिल २०२५:- अकोट कृषी बाजार समितीतील कापूस बाजारात गेल्या काही दिवसांपासून तेजी पाहायला मिळत आहे. दरम्यान, शेतमालाच्या वाढीव किमतीमुळे शेतकरी खूपच उत्साही असले तरी, प्रत्यक्षात या भाववाढीचा फायदा शेतकऱ्यांना न मिळता खासगी व्यापाऱ्यांना होणार आहे. कापूस हंगामाच्या सुरुवातीला शेतकऱ्यांना अपेक्षित हमीभावापेक्षा कमी दर मिळाले होते, परिणामी शेतकऱ्यांनी आपल्या मालाची विक्री केली. मात्र, आता कापसाच्या दरवाढीचा फायदा त्यांना मिळणार नाही, हे निश्चित झाले आहे.
कापसाच्या दरवाढीचे कारण
अकोट कृषी बाजार समितीत कापसाच्या दरात गेल्या काही दिवसांपासून मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे. सुरुवातीला ७,००० रुपये प्रति क्विंटल असलेल्या कापसाचे दर आता ८,००० रुपये प्रति क्विंटल पर्यंत पोहोचले आहेत. या वाढीमुळे शेतकरी आनंदित होईल, असे वाटले असले तरी त्याचा प्रत्यक्षात लाभ त्यांना मिळणार नाही, हे शेतकरी व बाजार समितीतील कापूस व्यापार्यांच्या साक्षीने स्पष्ट होत आहे.
सीसीआयची कापूस खरेदी
सुरुवातीला शेतकऱ्यांना कापूस विकताना अपेक्षित दर मिळाले नाही. त्या वेळी, केंद्र सरकारने शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी “कॉटन कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (CCI)” कडून कापूस खरेदी सुरू केली. मात्र, या खरेदीचे फायदे शेतकऱ्यांना मिळण्याऐवजी त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागला. एकीकडे, सीसीआय कापूस खरेदी कमी दरांवर करत होते, दुसरीकडे त्या खरेदीला काही दिवसांची थांबवणी केली गेली. परिणामी शेतकऱ्यांना नाईलाजास्तव खासगी व्यापाऱ्यांना कापूस विकावा लागला.
व्यापाऱ्यांचे वर्चस्व
शेतकऱ्यांनी कापूस बाजारात विक्री केली, त्यावेळी काही व्यापाऱ्यांनी शेतकऱ्यांची परवड करून त्यांना कमी दरावर कापूस खरेदी केला. पण, आता जेव्हा कापसाच्या दरात वाढ झाली आहे, तेव्हा त्यांचा फायदा व्यापाऱ्यांना होईल, तर शेतकऱ्यांना मात्र या वाढीचा फायदा मिळणार नाही. व्यापारी साठेबाजी करून मोठ्या प्रमाणात कापूस साठवतात आणि नंतर त्याचा विक्री करणारा भाग विकून फायदा मिळवतात.
कापूस दरातील वाढीचा शेतकऱ्यांवर परिणाम
कापूस दरामध्ये होणारी अचानक वाढ शेतकऱ्यांसाठी आनंददायी असली तरी, ज्यांना या दरवाढीचा फायदा होईल ते व्यापारी आहेत, शेतकरी मात्र याबाबत नक्कीच वंचित राहतील. कापूस विक्री करत असलेल्या शेतकऱ्यांना यावेळी फार मोठा फायदा होणार नाही. कारण, बाजारात जेव्हा कापूस कमी साठा असतो, तेव्हा दरामध्ये वर्धन होतो, पण शेतकऱ्यांची विक्री आधीच झालेली असते.
सरकारी उपाययोजना आणि शेतकऱ्यांची स्थिती
सरकारने शेतकऱ्यांसाठी अनेक उपाययोजना केल्या आहेत. यामध्ये हमीभावाची घोषणा, सीसीआय कडून कापूस खरेदी, तसेच कापूस उत्पादक शेतकऱ्यांच्या कल्याणासाठी अन्य मदत योजना समाविष्ट आहेत. तरीही, यामध्ये काही गोष्टी शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष फायदा देण्यात कमी पडल्या आहेत. सीसीआय कडून कापूस खरेदी होण्याच्या काही अडचणी, तसेच कापसाच्या मागणीतील चढउतार यामुळे शेतकऱ्यांना अपेक्षित फायदे मिळाले नाहीत.
साठेबाजी आणि व्यापारी मानसिकता
कापूस व्यापारातील प्रमुख मुद्दा म्हणजे साठेबाजी. अनेक व्यापारी बाजारातील किमतीच्या चढउताराचा फायदा घेऊन शेतकऱ्यांपासून सस्त्या दराने माल खरेदी करतात आणि नंतर त्याच मालाचा विक्री करून मोठा नफा कमावतात. यामुळे शेतकऱ्यांना आपल्या मालाच्या योग्य किंमतीचा लाभ मिळत नाही, आणि व्यापाऱ्यांचे वर्चस्व अधिक मजबूत होते. सध्या, कापूस दरवाढीचा फायदा साठेबाज आणि व्यापारी घेत आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांची स्थिती आणखी गंभीर होईल, असे दिसून येते.
शेतकरी टाकळी खुर्द
मंगेश ताडे
अकोट कृषी बाजार समिती मध्ये गेल्या काही दिवसापासून कापसाच्या भावात तेजी आले आहे. मात्र य्क भाववाढीचा फायदा शेतकऱ्यांना होत नसून व्यापाऱ्यांना होत आहे त्यामुळे या भाववाढीमुळे शेतकऱ्यांची फससवणूक झाले. एकीकडे कर्ज माफ होणार आशेवर बसलेले शेतकरी यांना आता शेती पीक कर्ज भरावे लागेल. त्यामुळे शेतकरी आर्थिक संकटात सापडला आहे.
शेतकरी सालखेड जीवन खवले
अकोट कृषी बाजार समितीमध्ये कापूस दरवाढीचा फायदा शेतकऱ्यांना मिळावा, हे शेतकऱ्यांचे मुख्य ध्येय आहे. परंतु सध्याची स्थिती अशी आहे की, शेतकऱ्यांना किमान त्यांच्या कष्टांचे योग्य मोबदला मिळाल्याचे दिसत नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी एकत्र येऊन, कापूस बाजाराच्या धाडसी नियमनासाठी आवाज उठवणे आवश्यक आहे. सरकारने या संदर्भात योग्य पावले उचलून, शेतकऱ्यांच्या हिताचा विचार करून योग्य दृष्टीकोन ठेवावा, जेणेकरून शेतकऱ्यांना त्यांचे उत्पादन योग्य किमतीत विकता येईल.
