अकोला न्यूज नेटवर्क ब्युरो दिनांक १५ मार्च २०२५:-एकेकाळी उन्हाळ्याच्या दिवसात पाणपोई हा एक सामाजिक उपक्रम आणि दानशूरतेचे प्रतीक मानला जात असे. बसस्थानके, शासकीय कार्यालये, बाजारपेठा आणि प्रमुख रस्त्यांवर वाटसरूंसाठी मोफत पिण्याच्या पाण्याची सोय असायची. सामाजिक संस्था, राजकीय पक्षांचे कार्यकर्ते आणि दानशूर व्यक्ती स्वतःच्या खर्चाने पाणपोई उभारायचे. मात्र, बदलत्या काळात आणि बाजारपेठेतील स्पर्धेमुळे पाणपोई संस्कृती नामशेष होत आहे.
पाणपोईऐवजी जार आणि बाटलीबंद पाणी
आताच्या आधुनिक युगात स्वच्छतेच्या नावाखाली आणि व्यवसायाच्या वाढत्या गरजेमुळे पाणी विकत मिळू लागले आहे. अनेक ठिकाणी जार आणि बाटलीबंद पाणी सहज उपलब्ध होते. यामुळे पूर्वी स्वच्छ आणि मोफत मिळणाऱ्या पाण्याच्या जागी आता पैसे देऊन पाणी खरेदी करावे लागत आहे. पाणपोई ही केवळ गरिबांसाठी नव्हती, तर कोणत्याही वाटसरूसाठी ती एक दिलासा देणारी सुविधा होती. परंतु आता ही संस्कृती लोप पावत चालली आहे.
गरीब आणि श्रमिक वर्गाचे वाढते हाल
बाजारपेठेत जार आणि बाटलीबंद पाणी सहज मिळत असले तरी सर्वसामान्य गरीब आणि श्रमिक वर्गाला ते परवडणारे नाही. उन्हाच्या झळा सहन करत कामासाठी बाहेर पडणाऱ्या मजुरांना आणि रस्त्यावर चालणाऱ्या सामान्य लोकांना पूर्वी सहज उपलब्ध होणारे मोफत पाणी आता मिळणे कठीण झाले आहे. यामुळे उन्हाळ्यात पाण्याअभावी होणाऱ्या त्रासात वाढ होत आहे.
पाणपोईच्या जुन्या आठवणी
पूर्वी घरोघरी आणि सार्वजनिक ठिकाणी मोठे रांजण, माठ ठेवले जात. त्यावर लाकडी झाकण आणि ओला लाल कापड असायचा, जेणेकरून पाणी थंड राहील. पिण्यासाठी रंगीबेरंगी प्लॅस्टिकचे किंवा स्टीलचे ग्लास असायचे. मात्र, आता हे चित्र जवळपास नाहीसे झाले आहे. आधुनिकतेच्या नावाखाली ही परंपरा हळूहळू लुप्त होत चालली आहे.
पाणपोई परत सुरू करण्याची गरज
गर्मीत सर्वसामान्य नागरिकांना आणि वाटसरूंना मोफत पाणी मिळावे यासाठी पुन्हा पाणपोई संस्कृती जिवंत करणे गरजेचे आहे. स्थानिक प्रशासन, सामाजिक संस्था आणि दानशूर व्यक्तींनी पुढाकार घेऊन पाणपोई सुरू केल्या, तर गरजू लोकांना मोठा दिलासा मिळेल. आधुनिक सुविधा आणि स्वच्छतेचा विचार करूनही पाणपोई सहज उभारता येऊ शकते.
सामाजिक बांधिलकी जपण्याची वेळ
पाणी हे केवळ एक वस्तू नसून, ते जीवनाचे मूळ स्रोत आहे. ते विकत घेण्याची गोष्ट नव्हे, तर ते सर्वांसाठी मोफत उपलब्ध असावे, हा माणुसकीचा भाग आहे. जसे रक्तदान, अन्नदान महत्त्वाचे आहे, तसेच “जलदान” हेसुद्धा महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे सामाजिक बांधिलकी जपत पुन्हा पाणपोई संस्कृती निर्माण करणे ही काळाची गरज आहे.म्हणूनच, मोफत पाण्याची संस्कृती जतन करण्यासाठी प्रत्येकाने पुढाकार घेतला, तर उन्हाळ्यात कोणीही तहानलेले राहणार नाही!
